Work-life balance w Kodeksie pracy – co zmienia nowelizacja?

5 maja 2023
Kornelia Łuczejko

26 kwietnia 2023 r. wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu pracy, która wprowadza szereg istotnych zmian dla pracodawców i pracowników. Implementuje ona kluczowe dla pracowników unijne dyrektywy, przewidujące m.in. ułatwienia w łączeniu pracy zawodowej z życiem rodzinnym. Celem nowelizacji jest zwiększenie przewidywalności zatrudnienia, poprawa warunków pracy i wprowadzenie dodatkowych uprawnień dla pracujących rodziców i opiekunów. Poniżej przedstawiamy przegląd najważniejszych zmian.

 

(i) Uzasadnienie wypowiedzenia umowy na czas określony

 

Wypowiadając umowę o pracę na czas określony pracodawca będzie musiał podać w treści wypowiedzenia przyczynę, która uzasadnia zwolnienie. Jeżeli u pracodawcy działają organizacje związkowe należy skonsultować zamiar wypowiedzenia z organizacją związkową, która reprezentuje pracownika.

 

(ii) Czas trwania umów na okres próbny

 

Umowy o pracę na okres próbny będą mogły zostać zawarte na okres nieprzekraczający:

  • 1 miesiąca – w przypadku zamiaru zawarcia następnie umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy,
  • 2 miesięcy –  w przypadku zamiaru zawarcia następnie umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 i krótszy niż 12 miesięcy,
  • 3 miesięcy –   w pozostałych przypadkach.

 

Ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem będzie dopuszczalne, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy.

 

(iii) Pracownik może wnioskować o zmianę rodzaju pracy

 

Każdy pracownik zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy będzie mógł raz w roku kalendarzowym wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy, w tym polegające na zmianie rodzaju pracy lub zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu pracy.

 

(iv) Dodatkowe przerwy w pracy

 

Pracownik uzyska dwie dodatkowe przerwy w pracy:

  • trwającą co najmniej 15 minut, gdy dobowy wymiar czasu pracy będzie dłuższy niż 9 godzin;
  • kolejną przerwę trwającą co najmniej 15 minut, jeśli dobowy wymiar czasu pracy będzie dłuższy niż 16 godzin.

 

Powyższe przerwy wlicza się do czasu pracy.

 

(v) Nowa informacja o warunkach zatrudnienia

 

Informacja o warunkach zatrudnienia została istotnie rozszerzona. Należy w niej uwzględnić dodatkowo m.in.:

  • zasady dotyczące pracy w godzinach nadliczbowych i rekompensaty za nią;
  • w przypadku pracy zmianowej – zasady dotyczące przechodzenia ze zmiany na zmianę;
  • w przypadku kilku miejsc wykonywania pracy – zasady dotyczące przemieszczania się między miejscami wykonywania pracy;
  • przysługujące pracownikowi przerwy w pracy;
  • inne niż uzgodnione w umowie o pracę przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia oraz świadczenia pieniężne lub rzeczowe;
  • informację o wymiarze przysługującego pracownikowi płatnego urlopu, w szczególności urlopu wypoczynkowego lub, jeżeli nie jest możliwe jego określenie w dacie przekazywania pracownikowi tej informacji, zasady jego ustalania i przyznawania;
  • informację o prawie pracownika do szkoleń, jeżeli pracodawca je zapewnia, w szczególności o ogólnych zasadach polityki szkoleniowej pracodawcy.

 

Ponadto pracodawca jest obowiązany informować pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy o:

  • możliwości zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy;
  • możliwości awansu;
  • wolnych stanowiskach pracy.

 

(vi) Praca dla kilku pracodawców jednocześnie

 

Po wejściu w życie nowelizacji, pracodawca nie może zabronić pracownikowi zawarcia umowy o pracę z innym pracodawcą. Nie może również zakazać pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku prawnym będącym podstawą świadczenia pracy innym niż stosunek pracy. Oczywiście sytuacja będzie wyglądała inaczej, jeżeli pracodawca i pracownik zawrą skuteczną umowę o zakazie konkurencji.

 

(vii) Zmiany dla pracowników opiekujących się dziećmi do lat 8

 

Pracownik wychowujący dziecko do ukończenia przez nie 8 roku życia będzie mógł złożyć wniosek o elastyczną organizację pracy. Ponadto takiego pracownika nie będzie można, bez jego zgody, zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy i delegować poza stałe miejsce pracy.

 

(viii) Nowy rodzaj urlopu – urlop opiekuńczy

 

Pracownikowi przysługuje nowy rodzaj urlopu pracowniczego niezwiązanego z rodzicielstwem, tzw. urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym. Jest on przeznaczony na osobistą opiekę lub wsparcie członka rodziny (syna, córki, matki, ojca, małżonka) lub osoby zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która tego wymaga z poważnych względów medycznych.

 

(ix) Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej

 

Nowością jest również zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia od pracy, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.

 

***

 

Autorką wpisu jest radca prawny Kornelia Łuczejko, Senior Associate w Kancelarii RKKW.

czytaj także.

Czy Sąd Najwyższy pozwala na uchylanie się od arbitrażu?

28 marca 2024

Zobacz więcej

Dobre Praktyki NewConnect 2024

9 stycznia 2024

Zobacz więcej

Nasi prawnicy współautorami komentarza Prawo rynku nieruchomości

10 listopada 2023

Zobacz więcej