„Sygnaliści” oficjalnie w projekcie ustawy

„Sygnaliści” oficjalnie w projekcie ustawy – czas przygotować się na wdrożenie!

Nowy Rząd podjął prace nad projektem ustawy o sygnalistach. Dotychczas na bieżąco informowaliśmy o kolejnych odsłonach projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Jedną z pierwszych zmian, które rzucają się w oczy jest jednak modyfikacja samego tytułu projektu – nowy akt prawny nazwano wreszcie wprost – ustawą o ochronie sygnalistów.

• Ustawa o sygnalistach ma implementować Dyrektywę 019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii;
• Termin na wdrożenie przepisów przez Polskę upłynął 17.12.2021 r.
• 6 marca w serwisie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano najnowszy projekt ustawy. Prace nad projektem znacznie przyspieszyły, co może wskazywać na to, że zbliżamy się do ostatecznego kształtu przepisów.

Jakie zmiany poza samą nazwą zaproponowano w projekcie ustawy? Poniżej prezentujemy aktualizację najważniejszych zmian w toku prac legislacyjnych.

• 4 nowe obszary, objęte zakresem przedmiotowym ustawy – zgodnie z art. 3 Ustawy, naruszeniem prawa, które może być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty objęte będą także kwestie dotyczące wolności i praw człowieka i obywatela, korupcji, handlu ludźmi oraz prawa pracy. Nowa ustawa o sygnalistach ułatwi więc walkę m.in. z mobbingiem i dyskryminacją w miejscu pracy, co może zwiększyć zainteresowanie samą procedurą u pracowników;
• nowe obszary także w zakresie wyłączeń stosowania ustawy – według dotychczas proponowanych rozwiązań, przepisy nie miały być stosowane do zgłoszeń w związku z zamówieniami w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa. Według nowego projektu wyłączeniu podlegać mają także umowy offsetowe oraz środki podejmowane w celu ochrony podstawowych lub istotnych interesów bezpieczeństwa państwa na podstawie art. 346 TFUE;
• minimalna wysokość odszkodowania przysługującego sygnaliście, który padł ofiarą działań odwetowych – działania odwetowe to nie tylko zagrożenie sankcją karną ale także konieczność zapłaty odszkodowania. Według nowej wersji Ustawy sygnaliści mogą liczyć na odszkodowanie w wysokości nie niższej niż dwunastokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za poprzedni rok. Przyjmując dane z ubiegłego roku, gdyby przepisy weszły w życie, sygnaliści mogliby liczyć na co najmniej 85 tys. złotych ;
• obowiązek określenia trybu postępowania ze zgłoszeniami anonimowymi – każdy podmiot będzie obowiązany do określenia trybu postępowania ze zgłoszeniami dokonanymi anonimowo w procedurze wewnętrznej;
• doprecyzowano w jaki sposób liczony będzie próg osób, którego przekroczenie wiązać się będzie z koniecznością stosowania ustawy – przepisy ustawy o sygnalistach mają być stosowane wobec podmiotów, na rzecz którego według stanu na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku wykonuje pracę zarobkową co najmniej 50 osób. Według projektowanych przepisów, do liczby tej wliczać będą się pracownicy w przeliczeniu na pełne etaty lub osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy;
• zagwarantowano nieodpłatną pomoc prawną oraz poradnictwo obywatelskie dla osób chcących dokonać zgłoszenia;
• wydłużone vacatio legis – wcześniejszy projekt przewidywał 2-tygodniowy okres wejścia w życie ustawy. Wiele organizacji wskazywało jednak, że jest to okres niewystarczający dla wdrożenia całego systemu. Projektodawca zdaje się wychodzić naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców, albowiem nowy projekt przewiduje, że ustawa wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia i w tym czasie sektor prywatny będzie musiał być gotowy do stosowania przepisów. Z kolei w zakresie zgłoszeń zewnętrznych przewidziano 6 miesięcy na dostosowanie rynku do zmiany w prawie.

Prace nad ustawą trwają, w najbliższym czasie powinniśmy spodziewać się skierowania projektu do Sejmu. Uchwalenie projektu to kwestia najbliższych miesięcy. Warto zatem wykorzystać ten czas na opracowanie skutecznych systemów zarządzania zgłoszeniami oraz procedur wewnętrznych w tym zakresie.