Mniej tajemnic na rynku kapitałowym – ostateczna treść zmian w regulacji krajowej

Znana jest już ostateczna treść oczekiwanej nowelizacji przepisów regulujących prawa i obowiązki podmiotów działających na rynku kapitałowym. W dniu 5.11.2019 Prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz niektórych innych ustaw. Publikacja omawianej ustawy nowelizującej w Dzienniku Ustaw miała miejsce w dniu 15.11.2019 r. Uchwalone zmiany, choć początkowo zainicjowane jedynie obowiązkiem wdrożenia do krajowego porządku prawnego regulacji unijnej, wprowadzają szereg dodatkowych i jednocześnie wielowątkowych rozwiązań. Warto się skupić choć na kilku z nich.

Wszystko o akcjonariuszach

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że ustawodawca dąży do zwiększenia przejrzystości stosunków prawnych pomiędzy spółką publiczną a jej akcjonariuszami. W tym celu wprowadził przepisy ułatwiające spółkom identyfikację swoich współwłaścicieli, co umożliwi im bezpośrednią komunikację i jednocześnie ułatwi akcjonariuszom wykonywanie swoich praw. Wynika to z faktu, że w dotychczasowym stanie prawnym spółki nie są w stanie zidentyfikować swoich akcjonariuszy, z wyjątkiem tych, którzy bądź uczestniczyli w dotychczasowych walnych zgromadzeniach, bądź ujawnili się wobec niej sami w ramach innych czynności korporacyjnych czy realizując obowiązki notyfikacyjne. Dane te stanowią – z perspektywy emitenta – zaledwie cząstkę wiedzę o rzeczywistym akcjonariacie.

W związku z powyższym, ustawodawca wprowadził regulację umożliwiającą spółkom uzyskiwanie aktualnych informacji o akcjonariuszach od dowolnego pośrednika prowadzącego rachunki papierów wartościowych, w tym także od Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A. Spółka będzie miała możliwość uzyskania informacji o akcjach i głosach posiadanych przez poszczególnych akcjonariuszy niezależnie od wielkości posiadanego przez nich udziału.

Jednocześnie w celu ułatwieniu wykonywania praw akcjonariuszy, informacje będą przez pośredników przekazywane także w drugim kierunku. Mianowicie wszelkie komunikaty pochodzące od spółki będą niezwłocznie przekazywane akcjonariuszom, co ma na celu ułatwić uczestnictwo w walnych zgromadzeniach oraz organizację innych wydarzeń korporacyjnych.

Już nie tak łatwo o squeeze out

Kolejną ważną zmianą jest podniesienie progu uprawniającego do przeprowadzenia tzw. squeeze out-u. Do ogłoszenia przymusowego wykupu akcji spółki publicznej przez akcjonariusza większościowego nie wystarczy już 90% ogólnej liczby głosów, ale niezbędne będzie osiągnięcie progu – 95% (który nota bene stanowi maksymalny dopuszczalny próg wielkości głosów przewidziany przez prawodawcę europejskiego). Zdaniem ustawodawcy zmiana ma zapewnić pełniejszą ochronę akcjonariuszy mniejszościowych – tezę tę można jednak uznać za kontrowersyjną. Mylne jest bowiem pierwotne wrażenie zrównania ustawą nowelizującą sytuacji akcjonariuszy spółek publicznych i niepublicznych, ponieważ podwyższony próg warunkujący przeprowadzenie przymusowego wykupu w spółce publicznej odnosi się zaledwie do udziału w ogólnej liczbie głosów, a nie, tak jak na gruncie przepisów obowiązujących spółki niepubliczne, do udziału w kapitale zakładowym. Wartości te mogą zaś pozostawać różne.

Wprowadzona została także zmiana w zakresie sposobu ustalenia ceny przymusowego wykupu akcji w przypadku spółek publicznych wprowadzonych wyłącznie do alternatywnego systemu obrotu. Cena nabywanych w tym trybie akcji nie będzie już ustalana w oparciu o ich wartość godziwą (jak można by przyjmować dotychczas), ale w oparciu o średnią wartość rynkową z alternatywnego systemu obrotu z okresu 3 lub 6 miesięcy.

Pozostałe kluczowe uregulowania dotyczące squeeze out-u pozostają bez zmian. Jednocześnie, do 95% ogólnej liczby głosów został podwyższony próg uprawniający do zgłoszenia przez akcjonariusza mniejszościowego żądania odkupu akcji (tzw. reverse squeeze out), tak aby był on skorelowany z progiem uprawniającym do ogłoszenia przymusowego wykupu przez akcjonariusza większościowego.

Należy nadmienić, że akcjonariuszom, którym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy przysługiwało prawo do żądania od pozostałych akcjonariuszy sprzedaży akcji (lub ich odkupu), tzn. uzyskali wymagany próg 90% ogólnej liczby głosów, prawo to przysługuje nadal, pod warunkiem, że nie upłynął ustawowy termin 3 miesięcy na skorzystanie z tego prawa.

Polityka wynagrodzeń – gra w otwarte karty

Celem nowej regulacji jest również wprowadzanie jasnych mechanizmów wynagradzania członków rady nadzorczej i zarządu. W tym celu ustawodawca wprowadził obowiązek ustalenia polityki wynagrodzeń, a w uprawnienie do jej uchwalenia wyposażył walne zgromadzenie. Do tej pory kompetencja do ustalania wynagrodzeń zarządu należała do rady nadzorczej, zaś w przypadku członków rady decydowało walne zgromadzenie.

Polityka wynagrodzeń, uchwalana nie rzadziej niż co 4 lata, ma szczegółowo określać stałe i zmienne składniki wynagrodzenia, jak również wysokość premii i innych świadczeń dodatkowych. Ma też określać okres, na jaki zostaną zawarte umowy o pracę lub inne umowy o podobnym charakterze z członkami zarządu i rady nadzorczej. Tym samym zwiększy to bezpośredni wpływ akcjonariuszy na wysokość i zasady przyznawania wynagrodzeń członkom zarządu w spółkach publicznych, których akcje zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym. W odniesieniu do członków rady nadzorczej zaproponowany przez ustawodawcę model ma znaczenie porządkujące oraz zwiększające przejrzystość.

Dodatkowo, w celu zapewnienia przejrzystości i możliwości rozliczania członków zarządu i rady nadzorczej ze stosowania się do ustalonej polityki wynagrodzeń, rada nadzorcza będzie zobowiązana do corocznego sporządzania sprawozdania o wynagrodzeniach, które następnie będzie opiniowane uchwałą walnego zgromadzenia. Uchwała wydawana ex post ma charakter doradczy i powinna mieć doniosłe znaczenie dla działań podejmowanych w przyszłości. Odrzucenie przez walne zgromadzenie sprawozdania o wynagrodzeniach powinno bowiem stanowić impuls do poprawy polityki wynagrodzeń albo skutkować wprowadzeniem zmian w zakresie jej stosowania.

Zarówno polityka wynagrodzeń, jak i sprawozdania o wynagrodzeniach (niezanonimizowane) będą obowiązkowo publikowane na stronie internetowej spółki. Dzięki temu nie tylko akcjonariusze, ale również wszystkie zainteresowane osoby, w tym także potencjalni inwestorzy, będą mogli w uproszczony sposób ocenić wysokość wynagrodzeń członków zarządu i rady nadzorczej oraz stopień realizacji polityki wynagrodzeń.

Pierwsza uchwała w sprawie ustalenia polityki wynagrodzeń członków zarządu i rady nadzorczej powinna zostać podjęta przez walne zgromadzenie do dnia 30.6.2020 r. Podmiotami wyłączonym od stosowania tej regulacji są m in. banki i towarzystwa funduszy inwestycyjnych.

Wejście w życie

Nowe przepisy w przeważającej części wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy zmieniającej. Istnieją jednak wyjątki, a jeden z nich stanowi omawiana powyżej regulacja dotycząca identyfikacji akcjonariuszy, która wejdzie w życie dopiero z dniem 3.9.2020 r.