W publicznej domenie pojawił się pogląd, że nabycie Polska Press przez Orlen jest nieważne z mocy prawa ze względu na fakt, iż transakcja ta nie była zaakceptowana przez akcjonariuszy Orlenu.

Teza ta jest błędna oraz szkodliwa dla całego obrotu. Zarzut jest bardzo poważny, szczególnie, że mowa o ważkiej transakcji, przy tym zawieranej przez PKN Orlen, któremu doświadczenia w procesie nabywania i zbywania aktywów odmówić z pewnością nie można.

Skoro więc teza o rzekomej nieważności ex lege transakcji nabycia udziałów Polska Press ma tak doniosły ciężar gatunkowy, a także może potencjalnie warunkować zachowania inwestorów działających na rynku, to należałoby się spodziewać, iż została ona kompleksowo i rzetelnie dowiedziona. Dotychczas jednak na próżno poszukiwać konkretnego uzasadnienia prawnego.

Należy przypomnieć, że podstawową zasadą przyjętego w ramach wszystkich spółek akcyjnych modelu corporate governance jest domniemanie kompetencji zarządu w zakresie prowadzenia spraw tych podmiotów. Wynika ona z art. 368 § 1 kodeksu spółek handlowych oraz poszczególnych przepisów określających kompetencje pozostałych organów wewnętrznych (w szczególności, z perspektywy omawianego zagadnienia – art. 384 § 1 oraz art. 393 ksh). Konsekwencją tak ułożonego ładu korporacyjnego pozostaje samodzielna kompetencja zarządu do podejmowania wszelkich decyzji dotyczących działalności spółki, chyba że wprost (a nie w sposób dorozumiany lub wyprowadzany pośrednio w drodze wykładni aksjologicznej lub doraźnych potrzeb) co innego wynika z przepisów powszechnie obowiązującego prawa lub postanowienia statutu.

Niekiedy decyzje zarządu muszą zostać poprzedzone zgodą rady nadzorczej czy walnego zgromadzenia, ale czynności prawne dokonane bez niej będą nieważne tylko jeśli uzyskanie zgody wymagane jest mocą ustawy. Jeśli zaś konieczność uzyskania takich zgód została przewidziana wyłącznie w statucie, czynność dokonana bez nich pozostaje ważna (…).

Ze statutu PKN Orlen wynika, że określone rodzaje transakcji wymagają zgody Rady Nadzorczej. I w tym przypadku taka zgoda została udzielona. Jest to wiadomość publicznie dostępna z uwagi na wcześniejsze komunikaty PKN Orlen.

Publicznie też postawiono pytanie, czy Prezes Zarządu PKN Orlen zwrócił się do akcjonariuszy o zgodę na zakup Polska Press. Jeśli nie, to zdaniem niektórych decyzja o zakupie (jak można rozumieć nie tylko decyzja, ale też umowa zakupu) jest sprzeczna z prawem i stosunkiem prawnym  spółki, a co za tym idzie – nieważna.

„Zajmuję się od wielu lat prawem spółek i wiem, że z pewnością żaden przepis prawa powszechnie obowiązującego (szczególnie ksh) nie wymaga uzyskania zgody Walnego Zgromadzenia na nabycie przez spółkę udziałów innej spółki handlowej od podmiotu niepowiązanego (…). Przyjęcie ogólnej zasady, że – pomimo braku takiego wymogu w obowiązującym prawie lub statucie – spółka, gdy ma dokonać czynności prawnej, która nie jest wprost określona w jej strategii, np. zawrzeć umowę, musi za każdym razem uzyskać zgodę zgromadzenia udziałowców (gdyż w przeciwnym razie czynność taka jest bezwzględnie nieważna) zagraża bezpieczeństwu całego obrotu. (…) Powstałyby wątpliwości, czy gros zawartych już w przeszłości przez (wszystkie) spółki umów jest w ogóle ważna. O katastrofalnych skutkach prawnopodatkowych takiej interpretacji lub sytuacjach, w których spółka (np. niepubliczna) nie ma formalnie przyjętej strategii, nie wspominając już nawet.” – mówi dr Radosław L. Kwaśnicki.

Czytaj więcej: Rzeczpospolita „Radosław L. Kwaśnicki: Uchwała walnego Orlenu zbędna dla przejęcia Polska Press”